Με τον όρο στοματικές έξεις εννοούμε διάφορες επαναλαμβανόμενες στοματικές συνήθειες των παιδιών οι οποίες κατά τη βρεφική ηλικία θεωρούνται φυσιολογικές, έπειτα όμως μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στην εμφάνιση ή τη λειτουργία των δοντιών ή του στόματος. Αυτές περιλαμβάνουν την εκμύζηση δαχτύλων ή αντίχειρα, την εκμύζηση της γλώσσας, το δάγκωμα των χειλιών ή των παρειών, την ονυχοφαγία, το σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών (βρυγμός), την παρατεταμένη χρήση πιπίλας και μπιμπερό, καθώς επίσης και τον υπερβολικό στοματισμό αντικειμένων. Αυτές οι συνήθειες οταν είναι υπερβολικές ή συνεχίζονται παρά την αναπτυξιακή τους αναγκαιότητα, μπορούν να οδηγήσουν σε φτωχή οδοντική υγεία, να στιγματίσουν κοινωνικά και να εμποδίσουν την ανάπτυξη ευκρινούς ομιλίας.
Η κροταφογναθική άρθρωση βρίσκεται κοντά στα αφτιά μας εκεί όπου συναντώνται η κάτω και η άνω γνάθος. Η άρθρωση αυτή χρησιμοποιείται για να ανοίγει και να κλείνει το σαγόνι με ελεγχόμενη, διαβαθμισμένη κίνηση. Οι στοματικές έξεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι οι δραστηριότητες εκείνες που ενεργοποιούν την κροταφογναθική άρθρωση. Αυτή είναι η πιο ενεργή άρθρωση του σώματος και ένα σημάδι αισθητηριακής οργάνωσης και ενεργοποίησης. Συνεπώς οι στοματικές έξεις αναδύονται ως ένας τρόπος να επιτευχθεί η επιθυμητή ενεργοποίηση. Στους ενήλικες τέτοιου είδους ερέθισμα επιτυγχάνεται συνήθως μέσω της μάσησης τσίχλας, της ονυχοφαγίας και του βρυγμού.
Συνήθως οι προτάσεις για την αντιμετώπιση των κακών στοματικών συνηθειών είναι συμπεριφοριστικές. Ωστόσο, εδώ θα αναφερθούμε σε φυσιολογικά αίτια για τα οποία μπορεί να εμφανιστούν τέτοιες συνήθειες και θα προτείνουμε λύσεις για την αντικατάσταση ή την εξάλειψη τέτοιων ανεπιθύμητων στοματικών έξεων.
Τρεις συνήθεις λόγοι για τους οποίους εμφανίζονται οι στοματικές έξεις, περιλαμβάνουν:
α) το περιβαλλοντικό/εξωτερικό στρες,
β) την κακή ευθυγράμμιση των δοντιών και την φυσική ένταση που σημειώνεται στην κροταφογναθική άρθρωση
γ) την αδυναμία που οφείλεται σε αστάθεια και υπολειτουργία των στοματικών μυών.
Το περιβαλλοντικό ή εξωτερικό στρες είναι φυσιολογικό και εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο. Κάποιοι νιώθουν ένταση στους ώμους, στο στομάχι, έχουν συχνούς πονοκεφάλους, ενώ άλλοι μπορεί να εμφανίζουν ένταση στους μύες του στόματος ή την κροταφογναθική άρθρωση. Οι δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορεί να αποτελούν σημάδια συνδυασμού στρες και έντασης. Παρόλο που αυτό μπορεί να είναι μια φυσιολογική και προσαρμοστική συμπεριφορά που προωθεί τη σταθερότητα, μπορεί επίσης να γίνει υπερβολική στα άτομα που έχουν συνδυαστικά κακή χρήση ή έλλειψη χρήσης της γνάθου και της κροταφογναθικής άρθρωσης.
Στον πληθυσμό της δεύτερης περίπτωσης, η αιτία των δυσπροσαρμοστικών στοματικών έξεων σχετίζεται με τις οδοντικές δομές. Όταν τα πάνω και τα κάτω δόντια δεν ενώνονται λειτουργικά, μπορεί να υπάρχει μια τάση να ενεργοποιήσουμε τη γνάθο και τα δόντια για να βελτιώσουμε την ευθυγράμμιση της γνάθου και της κροταφογναθικής άρθρωσης και να προσθέσουμε αισθητηριακό ερέθισμα. Η ορθοδοντική είναι η προβλεπόμενη αντιμετώπιση της κακής σύγκλισης δοντιών.
Ο πληθυσμός της τελευταίας περίπτωσης είναι αυτός που αφορά περισσότερο τους λογοθεραπευτές που ειδικεύονται στη διάγνωση και αποκατάσταση παιδιών με διαταραχές ομιλίας και στοματοκινητικά ελλείμματα. Αυτά τα άτομα μπορεί επιπλέον να εμφανίζουν στοματικές έξεις για να ενεργοποιήσουν την κροταφογναθική άρθρωση και να οργανώσουν και να σταθεροποιήσουν το στόμα, όμως υπάρχει κι ένας επιπλέον λόγος που φαίνεται να χρειάζονται περισσότερη ενεργοποίηση. Αυτά τα άτομα μπορεί να έχουν χαμηλό μυϊκό τόνο και μειωμένη δύναμη στους μύες της γνάθου ως αποτέλεσμα της έλλειψης χρήσης του μυϊκού συστήματος του στόματος ή έχουν δυσκολία με τις κατάλληλες κινήσεις λόγω υποτονίας. Η παρατεταμένη εκμύζηση του αντίχειρα ή άλλου δαχτύλου και η παρατεταμένη εξάρτηση από τη σίτιση με μπουκάλι και τη χρήση πιπίλας μπορεί να είναι επιπρόσθετες συμπεριφορές που παρατηρούνται σε αυτό τον πληθυσμό.
Οι λογοθεραπευτές από την πλευρά τους, έχουν ως πρωταρχικό στόχο α) να ικανοποιήσουν την ανάγκη για ενεργοποίηση της κροταφογναθικής άρθρωσης και β) να αυξήσουν τη σταθερότητα της γνάθου. Καθώς αυξάνεται η σταθερότητα αυξάνεται και η αισθητηριακή επίγνωση. Επομένως, καθώς οι μύες της γνάθου χρησιμοποιούνται πιο κατάλληλα, η ανάγκη ενασχόλησης με στοματικές έξεις θα μειώνεται. Μετά από καιρό η συνήθεια μπορεί να εξαλειφθεί.
Το πιο σημαντικό βήμα στην προσπάθεια εξάλειψης μιας στοματικής έξης είναι να καθορίσουμε το ΓΙΑΤΙ το άτομο εμφανίζει την παρατηρούμενη συνήθεια. Η ενεργοποίηση της κροταφογναθικής άρθρωσης δημιουργεί ηρεμία και επίγνωση σώματος. Απαιτώντας από το παιδί να σταματήσει τη συμπεριφορά ή αποτρέποντάς το από αυτή, μπορεί να μειώσει προσωρινά τη συνήθεια, όμως δεν αντιμετωπίζει την ανάγκη για ενεργοποίηση και την παραμονή της συνήθειας.
Εξίσου σημαντικό είναι να καθορίσουμε γιατί αυτή η συνήθεια θα πρέπει να εξαλειφθεί. Επηρεάζει αρνητικά την υγεία, την πρόσληψη τροφής, την παραγωγή ομιλίας ή την οδοντοφυΐα; Εάν ναι, θα πρέπει να κατανοηθεί καλά από την οικογένεια, τους δασκάλους ή όποια άλλη ομάδα υποστήριξης είναι σημαντική να βοηθήσει στην εξάλειψη της συνήθειας, η αναγκαιότητα εξάλειψης αυτής.
Προσπαθούμε να συμπάσχουμε με το παιδί ξεκινώντας ένα κατάλληλο πρόγραμμα παρέμβασης. Πιθανόν η μοναδική στιγμή που το άτομο είναι χαρούμενο, είναι όταν ασχολείται με τη συνήθεια. Η πιπίλα με την οριζόντια εκμύζηση ηρεμεί το άτομο. Προτού ξεκινήσει οποιαδήποτε θεραπεία, ο ειδικευμένος λογοθεραπευτής αναπτύσσει ένα πλάνο που θα παρέχει εναλλακτικά και επαρκή αισθητηριακά ερεθίσματα για την κροταφογναθική άρθρωση και τις στοματικές δομές.
Ξεκινώντας ένα πλάνο παρέμβασης, θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι θεραπευτικές τεχνικές που ικανοποιούν την ανάγκη για ενεργοποίηση της κροταφογνωθικής άρθρωσης, δεν επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγή ομιλίας και είναι κοινωνικά αποδεκτές. Ένας συνδυασμός
α) αισθητηριακού ερεθίσματος με δόνηση,
β) στρατηγικών παρέμβασης σίτισης και
γ) στοματοκινητικών δραστηριοτήτων έχει αποδειχτεί το πιο αποτελεσματικό μέσο για τη βελτίωση της σταθερότητας της γνάθου, μειώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την εξάρτηση από στοματικές έξεις για την ηρεμία.
Μόλις καθοριστούν οι στόχοι της θεραπείας, ο θεραπευτής μπορεί να παρουσιάσει στην οικογένεια:
α) τους λόγους για τους οποίους το άτομο μπορεί να είναι εξαρτώμενο από τη συνήθεια
β) τους λόγους για τους οποίους η συνήθεια πρέπει να εξαλειφθεί και
γ) στρατηγικές παρέμβασης για την αντικατάσταση του επιθυμητού ερεθίσματος.
Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η συνήθεια δεν πρόκειται να κοπεί αμέσως. Θα πάρει αρκετό καιρό να αντικατασταθούν και εν τέλει να εξαλειφθούν οι συμπεριφορές.
Το τελικό βήμα είναι να αντικατασταθούν οι συμπεριφορές. Μόλις ξεκινήσει το πρόγραμμα παρέμβασης και το παιδί αρχίσει να λαμβάνει ξαφνικά ενεργοποίηση της κροταφογναθικής άρθρωσης, η συνήθεια μπορεί να εξαφανιστεί. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν θέλουμε να εξαλείψουμε τη συνήθεια προτού βρεθεί ένα υποκατάστατο. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί εξακολουθεί να πίνει με μπουκάλι στην ηλικία των 3 ετών, είναι ανήμπορο να πάρει επαρκή πρόσληψη υγρών από ποτήρι ή καλαμάκι, επομένως η διακοπή του μπουκαλιού θα διακινδύνευε την ακεραιότητα πρόσληψης υγρών. Είναι σημαντικό το παιδί να διδαχθεί από τον ειδικό να πίνει θεραπευτικά από ποτήρι ή καλαμάκι προτού γίνει οποιαδήποτε προσπάθεια να εξαλειφθεί το μπουκάλι.
Εν κατακλείδι, καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι τεχνικές εξάλειψης της επιθυμητής στοματικής συνήθειας θα πρέπει να παρουσιαστούν όταν έχει εδραιωθεί ένα θεραπευτικό πλάνο που θα περιγράφει συνοπτικά τις αντισταθμιστικές συμπεριφορές και όταν υπάρχει υποστήριξη από την οικογένεια.
©2024 - Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος.
Site by Webstation
