Λογοθεραπεία στην προσχολική ηλικία: Πότε και γιατί είναι αναγκαία

Συχνά πολλοί γονείς ανησυχούν για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού τους. Καλό θα είναι οι γονείς να γνωρίζoυν τι είναι “φυσιολογικό” και τι όχι στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, προκειμένου να διαπιστώσουν αν ο λόγος και η ομιλία του παιδιού τους αναπτύσσεται σωστά. Παρότι το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στο ότι το παιδί μας είναι μικρό και θα μιλήσει αργότερα. Αν υπάρχει υποψία για κάποια διαταραχή στην επικοινωνία και το λόγο του παιδιού, θα ήταν πολύ χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν διαταραχές.

*Για τα τυπικά στάδια Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Ομιλίας, μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος (www.selle.gr)

Απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, αν ….

Στην ηλικία των 18 μηνών

• Το μωρό σας δεν αντιδρά στους ήχους/Ελέγξτε την ακοή του
• Δεν έχει βλεμματική επαφή
• Σταματήσει να μιλάει ή αν η ομιλία του παραμένει στάσιμη ή παρουσιάζει ενδείξεις ότι χειροτερεύει
• Λέει μόνο φωνήεντα και καθόλου σύμφωνα
• Χρησιμοποιεί 2-3 λέξεις δυσκατάληπτες ή λέει 2-3 λέξεις αλλά δεν τις χρησιμοποιεί πάντα για να δηλώσει το ίδιο πράγμα, π.χ. βλέποντας τη μαμά λέει “μαμά”, αλλά το λέει κι όταν βλέπει τον μπαμπά, τον αδελφό κλπ

Στην ηλικία των 2 ετών

• Το λεξιλόγιό του αποτελείται από λίγες λέξεις (8 – 10 λέξεις)
• Δε συνδυάζει 2 λέξεις για να σχηματίσει σύντομες φράσεις και προτάσεις
• Η ομιλία του παραμένει δυσκατάληπτη
• Χρησιμοποιεί μόνο λίγα ρήματα ή/και καθόλου άρθρα ή επίθετα
• Δεν χρησιμοποιεί πληθυντικό
• Δεν εκτελεί απλές εντολές
• Δεν κατανοεί άρνηση και ερώτηση

Στην ηλικία των 3 ετών

• Η ομιλία του εξακολουθεί να είναι δυσκατάληπτη, το λεξιλόγιό του περιορισμένο σε ουσιαστικά και λίγα ή καθόλου ρήματα, δεν χρησιμοποιεί άρθρα, επίθετα, επιρρήματα, προθέσεις, δεν έχει την έννοια του πληθυντικού και δε σχηματίζει απλές προτάσεις
• Δυσκολεύεται να αρχίσει μια πρόταση ή να επαναλαμβάνει συλλαβές ή λέξεις
• Χρησιμοποιεί μικρές και όχι σωστά οργανωμένες προτάσεις
• Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα, δε σχηματίζει προτάσεις

Στην ηλικία των 4 ετών

• Οι προτάσεις του είναι μικρές και όχι σωστά οργανωμένες, π.χ. λέει «όχι φάω», αντί να λέει «δεν θέλω να φάω», ή λέει «θέλω να πάω τι κούνιες», αντί να λέει «θέλω να πάω στις κούνιες»
• Η ομιλία του δεν είναι πάντα κατανοητή π.χ. αφαιρεί συλλαβές από πολυσύλλαβες λέξεις, δε λέει απλά συμπλέγματα συμφώνων όπως “κλαίω”, “πλένω”
• Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα
• Δυσκολεύεται να προφέρει όλα τα φωνήματα
• Κάνει συντακτικά λάθη, µπερδεύει γνωστές και εύκολες λέξεις (π.χ. «λάλα», αντί για «γάλα»)

Στην ηλικία των 5 ετών

• Το λεξιλόγιό του είναι περιορισμένο, και οι προτάσεις του μικρές και φτωχές σε περιεχόμενο. Σε αυτή την ηλικία το παιδί πρέπει να χρησιμοποιεί προτάσεις με 10-11 λέξεις
• Δεν μπορεί άνετα να διηγηθεί ένα γεγονός και στην ομιλία του κάνει πολλά λάθη. Σε αυτή την ηλικία υπάρχει ανοχή μόνο για το φώνημα “ρ” το οποίο μπορεί ακόμα να μην προφέρει σωστά

Όποια ηλικία και αν έχει το παιδί, καλό είναι να συμβουλευτείτε έναν ειδικό αν:

• Η φωνή του παιδιού είναι μονότονη, πολύ δυνατή ή πολύ σιγανή και αν η χροιά της δεν είναι ανάλογη με την ηλικία
• Το παιδί μιλάει με τη μύτη
• Δυσκολεύεται να αρχίσει μια φράση ή επαναλαμβάνει συλλαβές ή λέξεις
• Ξαφνικά σταματήσει να μιλάει ή η ομιλία και ο λόγος του αντί να βελτιώνονται, χειροτερεύουν
• Το παιδί έχοντας μια αντικειμενικά μικρή δυσκολία, ενοχλείται πολύ και το συζητά επίμονα με τους γονείς του
• Δεν κατανοεί πάντα αυτό που του λέτε, δεν αντιδρά κατάλληλα στις οδηγίες που του δίνετε ή δεν ανταποκρίνεται στις προσπάθειες που κάνετε να επικοινωνήσετε μαζί του
• Μιλά «μωρουδίστικα» και η ομιλία του δεν έχει «καθαρίσει». Πρόσωπα που δεν το βλέπουν συχνά, δεν το καταλαβαίνουν
• Η άρθρωσή του δεν έχει ακρίβεια και ορισμένες φορές ακούγεται σαν να «μασάει» τις λέξεις
• Δεν έχει λεξιλόγιο το ίδιο πλούσιο με άλλα παιδιά της ηλικίας του
• Δε δείχνει σημάδια επικοινωνίας με το περιβάλλον/Δεν αντιδρά σε ήχους
• Κάνει στερεοτυπικές, μονότονες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις του σώματος, των άκρων ή του κεφαλιού
• Δεν εδραιώνει βλεμματική επαφή με πρόσωπα ή αντικείμενα
• Το παιχνίδι του είναι μηχανικό και δεν έχει συμβολισμό
• Ασχολείται με ιδιόρρυθμο τρόπο με τα αντικείμενα και τα παιχνίδια του και έχει εμμονές
• Δεν διατηρεί το θέμα συζήτησης και δεν απαντάει εύστοχα σε ερωτήσεις
• Δυσκολεύεται να ξεκινήσει να μιλά, κολλάει στον πρώτο ήχο της λέξης ή επαναλαμβάνει πολλές φορές την πρώτη συλλαβή
• Πρόκειται για ένα παιδί του δηµοτικού που δεν λέει το «ρ» και το «σ»
• Πρόκειται για ένα παιδί µε θέματα διάσπασης ή υπερκινητικότητας
• Πρόκειται για ένα παιδί µε διάγνωση συνδρόµου ή διάγνωση αναπτυξιακής διαταραχής
• Επαναλαμβάνει μικρές λέξεις όπως το “και” ή τα άρθρα των λέξεων
• Δυσκολεύεται να μάθει πράγματα καθημερινής ζωής ακόμα και μετά από πολλές προσπάθειες
• Δεν έχει καλή μνήμη και το ίδιο πράγμα δεν μπορεί να το ξανακάνει την επόμενη μέρα
• Έχει δυσκολίες στο γραπτό λόγο, στην ανάγνωση και τη γραφή

Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους.

Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας των παιδιών έχει η οικογένεια και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η ενασχόληση με το παιδί και η εκπλήρωση των αναγκών του είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξή του.